Zasadniczą kategorią prawną dotyczącą nieruchomości jest własność. Opisana ona została w formie triady, obejmującej trzy prawa:
1. Prawo do używania, korzystania z rzeczy, czyli dysponowanie rzeczą (ius utendi),
2. Jeżeli rzecz przynosi korzyści naturalne lub cywilne przysługuje prawo do pobierania pożytków (ius fruendi),
3. Rozporządzania rzeczą (w znaczeniu jej zbywania przez przeniesienie na inną osobę umową lub przekazywania w spadku) – ius aliendi (disponendi).
Do podstawowych atrybutów prawa własności należą:
a) uprawnienia do korzystania z rzeczy, to jest:
- do używania rzeczy,
- do pobierania pożytków i innych przychodów z rzeczy,
- do posiadania rzeczy,
- do przetworzenia rzeczy, jej zużycia lub zniszczenia;
b) uprawnienia do rozporządzania rzeczą, to jest:
1. do wyzbycia się własności rzeczy,
2. do obciążania rzeczy.
Ze względu na podmiot wyróżnia się: własność prywatną - czyli majątek osób fizycznych i prawnych,
własność publiczną - Skarbu Państwa i gmin, a także od 1 stycznia 1999 r. powiatów i województw samorządowych, własność osobistą – przysługującą wyłącznie osobie fizycznej lub rodzinie. Podlega ona szczególnej ochronie, gdyż ten rodzaj własności odgrywa rolę w codziennym życiu jednostki
jest konieczny do egzystencji i zapewnienia podstawowych potrzeb życiowych.
Do własności publicznej nie jest zaliczany majątek przedsiębiorstw, które należą do Skarbu Państwa. Także majątek spółdzielni, spółek i innych podmiotów utworzonych z udziałem Skarbu Państwa i innych „społecznych” organizacji jest majątkiem prywatnym.
