Metoda okresu zwrotu pozwala na sklasyfikowanie konkurencyjnych projektów inwestycyjnych według kryterium czasu potrzebnego do spłaty nakładu inwestycyjnego:
okres zwrotu nakładów = nakłady inwestycyjne .
inwestycyjnych (lata) zysk netto + amortyzacja
Przy obliczaniu wartości tego miernika należy przyjmować przeciętny zysk roczny powiększony o przeciętny roczny odpis amortyzacji.
gdzie: OZ – okres zwrotu
R – rok, w którym nie zwracają się przewidywane nakłady, a poprzedzający rok, w którym się zwracają
N – przewidywane nakłady
R1 – skumulowana nadwyżka w roku poprzedzającym zwrot poniesionych nakładów
R2 – skumulowana nadwyżka w roku pokrywającym nakłady
Projekt, który pozwoli uzyskać w jak najszybszym czasie wydatki związane z inwestycją, uzyskuje ogromną przewagę. Szybsze wycofanie zainwestowanych kapitałów, wiąże się z mniejszym ryzykiem danej inwestycji a zwolniony w krótszym okresie kapitał można zainwestować w inne przedsięwzięcia. W ocenie efektywności projektów inwestycyjnych swoje zastosowanie posiada metoda okresu zwrotu , na dwa różne sposoby. W pierwszym sposobie, znajduje się decyzją typu „przyjąć czy odrzucić”, dzięki tego typu metodzie dostarczana jest miara na podstawie której projekty są akceptowane tylko wtedy, gdy wszystkie początkowe nakłady inwestycyjne są spłacane z góry określonym terminie. W drugiej metodzie niezbędne jest porównanie relatywnego „pożądania” kilku obopólnie wykluczających się projektów. Zostało przyjęte że najlepszy jest ten plan, który ma najkrótszy okres zwrotu nakładów.
Okres zwrotu jest podejściem łatwym do wykalkulowania i przyswojenia. Wielu przewodzących przypuszcza , że kieruje on do samoczynnego obrania mniej ryzykownego projektu w stanach podejmowania decyzji, gdy występują projekty nawzajem wykluczające się. Dzięki podkreśleniu „szybkości zwrotu” i podjętym wyborom projektu z pewnej części możliwości, który spłaca się najszybciej, ta metoda oceny jest z nazwy wyborem projektu najmniej budzącego ryzyko i niepewność, gdyż wybiera projekt, który dopuszcza najszybciej do osiągnięcia progu rentowności. Następną wartością okresu zwrotu jest argument, iż wyzwala on przewodzących od konieczności przewidywania przepływów pieniężnych poza okres zwrotu obranego za kryterium. Jest to także plan dogodny do korzystania w sytuacjach wydzielania kapitału. Natomiast pomimo tych zalet, metoda okresu zwrotu jest popularnie postrzegana za jedną z drugorzędnych metod oceny efektywności projektów inwestycyjnych, przede wszystkim z uwagi na ciąg wad i ograniczeń jej wykorzystywania.
Dwie główne wady okresu zwrotu to stwierdzenie, że metoda ta nie bierze pod uwagę zmiennej wartości pieniądza w czasie oraz fakt, że nie zauważa ona przepływów pieniężnych po czasie spłaty, co kształtuje według naukowców jej największy mankament
Następna wada to brak możliwości zmierzenia rentowności przedsięwzięcia – wynik przedstawiony w latach nie powiadamia o bezwzględnej czy względnej rentowności. Ten sposób postępowania oceny pomimo ciągu wad koncepcyjnych jest bardzo szeroko wykorzystywana w praktyce. Wyniki przeprowadzonych ankiet na temat wykorzystywanych sposobów budżetowania kapitałowego dowiodły, że około 85% firm – ankietowanych stosuje w ocenie projektów kryterium okresu zwrotu.
Podsumowując, okres zwrotu jest to kryterium proste i może być wykorzystywane tylko we wstępnym doborze ofert inwestycyjnych. Metoda ta nie musi być stosowana jako jedyny miernik oceny projektów, gdyż nie zawiadamia ona o zyskach poza okresem zwrotu oraz nie bierze pod uwagę kompletnej zyskowności i rozmiaru analizowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego.
Księgowa stopa zwrotu
Zwrot osiągnięty z zaangażowanego kapitału jest kolejnym tradycyjnym ujęciem w budżetowaniu kapitałowym do oceny projektów inwestycyjnych. Metoda ta także jak okres zwrotu – ma mnóstwo różnorodnych nazw- może najbardziej używaną przez autorów jest księgowa (rozrachunkowa) stopa zwrotu (ang. Accounting rate of return - ARR). Natrafia się również inne definicje tej metody, jak: kalkulacyjna stopa rentowności, stopa zwrotu inwestycji, prosta stopa zwrotu, metoda średniej stopy zwrotu. W praktyce spotkamy także szeroką gamę sposobów obliczania księgowej stopy zwrotu.
W swej podstawowej jednostce oblicza ją jako stanowisko korzyści wypracowanych przez projekt inwestycyjny do księgowego nakładu kapitałowego, wyznaczony jako odsetek procentowy. Z uwagi na argument że w podobny sposób korzyść jak i cały kapitał mogą być postrzegane w rożny sposób, metoda księgowej stopy zwrotu może być opisywana w rożnych odmianach. Również zobrazowanie zysku do kapitału może być liczone na zasadniczych wielkościach rocznych lub wielkościach średnich dla całkowitego okresu funkcjonowania przedsięwzięcia. Rozróżniamy dwie podstawowe możliwości formułowania ARR w praktyce. Pierwsza to podejście średniego rocznego zysku wytworzonego przez projekt do średniej wartości zakumulowanego kapitału. Drugie podejście to odbiór średniego rocznego zysku jako współczynnika nakładów początkowych
księgowa = przeciętny roczny zysk netto .
stopa zwrotu przeciętne nakłady inwestycyjne
Jest to przedstawienie typowych rocznych korzyści z danej inwestycji zmniejszonego o wartość inwestycji do nakładów inwestycyjnych.
gdzie: i - okres eksploatacji inwestycji w latach (0...n)
Nii - suma zysków osiągniętych z inwestycji w poszczególnych okresach
eksploatacyjnych [zł]
I - nakład inwestycyjny [zł].
Niektórzy autorzy domagają się, aby księgową stopę zwrotu liczyć jako zobrazowanie przeciętnego zysku do przeciętnej wartości inwestycji
W. Behrens i P. M. Hawranek są za obliczaniem prostej stopy zwrotu w dwóch odmianach w stosunku do wziętego pod uwagę w obliczeniach kapitału
gdzie: Rj – prosta roczna stopa zwrotu inwestycyjnego kapitału
Zn – zysk netto (roczny)
( po odliczeniu amortyzacji, odsetek i podatku dochodowego)
O – odsetki
K – całkowite nakłady inwestycje (środki trwałe i kapitał obrotowy)
gdzie: Zn – jak uprzednio
Kz – kapitał zakładowy (własny)
Rej – prosta roczna stopa zwrotu od kapitału zakładowego
Opierając się na tym mierniku przy podsumowaniu zyskowności pojedynczych projektów inwestycyjnych analizujemy księgową stopę zwrotu do stopy granicznej, z kolei konfrontując wiele projektów wybieramy projekt kształtujący się najlepszą księgową stopą zwrotu.
Zalety:
Łatwość: uważa za podstawę powszechnie zrozumiałe dane księgowe, spokrewnione z analizą raportów finansowych.
Księgowa stopa zwrotu powinna być, także pomocna naczelnikom ośrodków odpowiedzialności do oceny oddziaływania wykonywanej inwestycji na wynik operacyjny firmy.
Wady:
ARR – brak ekonomicznego sensu, a oświadcza się, że może być ona bardzo mylącym wyznacznikiem rentowności projektu.
Jest ona potencjalną miarą wartości inwestycji w wielkościach procentowych.
Dwoisty charakter jej poglądu, który wywołuje, że metoda ta nie dostarcza bezsprzecznych rezultatów. Tworzy ona niepoprawne funkcjonowanie celów wewnątrz firmy.
Oparta jest na księgowych obliczeniach zysku, który może obszernie inny od strumienia przepływów pieniężnych. Pomija wartość pieniądza w czasie.