W literaturze przedmiotu możemy wyodrębnić wiele propozycji takich klasyfikacji. Propozycja klasyfikacji projektów zaproponowana przez J.R. Canada. Autor proponuje podział projektów według:
Rodzajów i wielkości użytych zasobów, na przykład kapitału akcyjnego, kapitału obcego, dostępnej przestrzeni produkcyjnej i tym podobne.
Rodzajów korzyści przewidywanych w wyniku realizacji inwestycji, na przykład zwiększonej rentowności, zmniejszonego ryzyka, znaczenia w danej społeczności, korzyści dla pracowników i tak dalej.
Rodzaju działalności gospodarczej, której propozycja dotyczy, na przykład marketing, produkcja, grupa wyrobów i tak dalej.
Według tego jaki wpływ na korzyści z proponowanego projektu mieć będą proponowane projekty. Cecha ta uznana jest przez autora za najważniejszą przesłankę klasyfikacji, ponieważ bardzo często występują relacje wzajemnie lub zależności pomiędzy parami lub grupami projektów inwestycyjnych.
Przedmiotu, a więc czy inwestycja wiąże się z wymianą wyposażenia produkcyjnego, rozbudowy urządzeń, hal produkcyjnych lub udoskonaleniem wyrobu.
Priorytetu, na przykład inwestycja absolutnie ważna, niezbędna, ekonomicznie pożądana, czy usprawnienie natury ogólnej.
Kryterium charakteru inwestycji, czy jest ona taktyczna, czy strategiczna. Przez inwestycję taktyczną należy rozumieć taką, która nie stanowi znaczącego odejścia firmy od dotychczasowej działalności i generalnie łączy się z wykorzystaniem stosunkowo niewielkich środków. Inwestycja strategiczna, z drugiej strony i decyzje z nią związane, mogą spowodować znaczące odejście firmy od dotychczasowego rodzaju działalności i może łączyć się z wykorzystywaniem bardzo dużych zasobów finansowych.
Inny całkiem odmienny system klasyfikacji projektów przedstawia E.F. Brigham, który projekty przedstawia w sześciu kategoriach:
Rozwijanie istniejących produktów lub rynków – decyzje bardziej złożone, ponieważ wymagają bezpośredniego przewidywania wzrostu produkcji. Wymagana dokładna analiza, ostateczna decyzja jest podejmowana na wyższym szczeblu firmy.
Wymiana – obniżenie kosztów. Ta kategoria zawiera w sobie wydatki na zastąpienie użytecznego, ale przestarzałego wyposażenia. Te decyzje są dyskrecjonalne i dla ich podjęcia konieczna jest bardziej szczegółowa analiza.
Wymiana – utrzymanie działalności . Decyzje w ramach tej kategorii projektów podejmuje się reguły bez wchodzenia w skomplikowane techniki oceny efektywności.
Inne – uniwersalna kategoria obejmująca budynki, miejsca do parkowania tym podobne. Kategoria traktowana różnie różnych firmach.
Projekty dotyczące bezpieczeństwa pracy lub ochrony środowiska często nazywane obowiązującymi wydatkami inwestycyjnymi lub projektami nie przynoszącymi dochodów.
Ekspansja na nowe produkty lub rynki – te projekty wymagają decyzji strategicznych, które mogą zasadniczo zmienić charakter przedsiębiorstwa, wymagana jest bardzo dokładna analiza, a decyzja podejmowana jest przez zarząd.
Stopień zależności pomiędzy projektami odgrywa bardzo istotną rolę w procesie oceny projektów Jak podaje literatura przedmiotu możliwe stopnie zależności między projektami można podzielić na:
wzajemnie uzupełniające się,
- warunkowe,
- substytucyjne,
- wzajemnie wykluczające się,
- niezależne
Według kryterium przedmiotu, na który firma przeznacza kapitał, wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje inwestycji:
finansowe (pośrednie) – inwestycje w papiery wartościowe;
rzeczowe (określanie tez jako bezpośrednie) inwestycje w rzeczowe aktywa trwałe;
niematerialne – inwestowanie kapitału finansowego w różne rodzaje zasobów przedsiębiorstwa, np. Szkolenia kadr, badania i rozwój, reklamę etc.
Inwestycje finansowe obrazują ruch pieniądza i polegają na lokowaniu środków pieniężnych w innym podmiocie gospodarczym w celu uzyskania zysku. Przykładowo inwestycje finansowe obejmować mogą:
- zakup papierów wartościowych (akcji, obligacji),
- lokaty bankowe,
- nabycie nieruchomości ( w celu np. wynajmu),
- inwestycje w wierzytelności,
- pożyczki udzielone innym jednostkom,
- jednostki w funduszach inwestycyjnych,
- udziały w innych przedsiębiorstwach,
- dywidendy ( od posiadanych akcji),
- odsetek (od pożyczek, lokat bankowych)
- przyrostu wartości rynkowej kapitału.
Z kolei, dzięki inwestycją rzeczowym powstaje majątek trwały firmy. Mają one bardzo duże odzwierciedlenie w bilansie spółki. Firma wykonująca inwestycje rzeczowe dokonuje lokowania środków pieniężnych w celu osiągnięcia zysku w przyszłości. Konkretniej są to działania polegające na zakupie, wymianie bądź modernizacji rzeczowych aktywów trwałych, najczęściej maszyn i urządzeń produkcyjnych.
W literaturze mamy do czynienia z przeróżnymi podziałami inwestycji rzeczowych, a także z różnego rodzaju kryteriami podziału. Klasyfikację inwestycji rzeczowych zaproponował H. Gawron, dzieląc je na trzy kategorie: modernizację, rozwój i odtworzenie.
Według autora inwestycje rzeczowe najlepiej podzielić na:
a) Inwestycje rozwojowe – ich głównym celem jest uruchomienie nowych wyrobów i technologii a zarazem zwiększenie zdolności produkcyjno-handlowej przedsiębiorstwa, bądź też budowa nowych zdolności wytwórczych.
b) Inwestycje odtworzeniowe (zastępcze) – polegają na wymianie zużytego i starego sprzętu. Ich celem jest doprowadzenie środków trwałych do stanu pierwotnego. Faktem jest że taka inwestycja nie powoduje wzrostu mocy produkcyjnych. Inwestycja odtworzeniowa dąży do odtworzenia wartości użytkowej zużytego środka trwałego
Inwestycje rzeczowe - polegają na tym, iż posiadają odrębną kategorię tzw. inwestowanie we własność, które ma na celu pozyskiwanie całych przedsiębiorstw lub też ich pojedynczych zakładów, wydziałów. Przykładowymi inwestycjami we własność są inwestycje w biura, obiekty przemysłowe, sklepy, magazyny i posiadłości ziemskie.
c) Inwestycje niematerialne - przez pryzmat inwestycji są to koszty związane z wykupieniem wartości majątkowych i innych dóbr, należących do zaspakajania potrzeb społecznych a także inwestycje związane z firmą, czyli inwestycje w następujące obszary działalności:
- badania i rozwój,
- marketing przedsiębiorstwa (działania public relations, kompanie reklamowe itp.),
- kadry (szkolenia pracowników, zaplecze socjalne),
Mianowicie jest to grupa inwestycji stanowiących grupę najtrudniejszych do ewaluacji, z powodu bardzo trudnych do zmierzenia efektów – np. większa siłka marki, oszczędność czasu wzrost, potencjału ludzkiego itp. (nieruchomości kraków)